De Grosser Aletschgletscher is veruit de langste gletsjer van de Alpen. Hij meet ruim 21 km en eindigt op slechts 1700 m boven zeeniveau.
De Grosser Aletschgletscher bestaat hogerop uit drie verschillende ijsstromen. Vanuit het zuidwesten stroomt de Grosser Aletschfirn, vanuit het noordwesten de Jungfraufirn en vanuit het noorden het Ewigschneefäld. Ze komen samen op het Konkordiaplatz, een grote ijsvlakte op 2700 meter hoogte. Het ijs is daar maar liefst 750 m dik.
Aan hun randen schrapen de drie ijsstromen langs de bergwand. Ze vervoeren losgeraakte rotsen mee naar beneden. Waar ze convergeren komen de randen in het midden te liggen. De baan met rotsen ligt opeens niet meer aan de zijkant, maar als een lang spoor op het midden van de gletsjer. Die banen van puin heten middenmorenes en lopen helemaal door tot het einde over de gletsjer, als transportbanden voor steen. Het ijs glijdt met ongeveer 150 meter per jaar naar beneden.
Nadat de drie stromen zijn samengevloeid buigt de gletsjer af naar het zuidwesten. In de buitenbocht ligt een bergketen waarvan de toppen tot drieduizend meter reiken. Met een kabelbaan is die bergketen te bereiken. Er gaat een wandelpad naar de Eggishorn, een hoge bergtop met uitzicht over de hele Aletschgletscher.
Op één plek wordt de bergketen langs de buitenbocht van de gletsjer onderbroken door een dal genaamd Märjela. Toen de Aletschgletscher veel dikker was damde hij dit dal af. Er bleef water staan waarin stukken afgebroken ijs dreven. Voor toeristen was dit een eeuw geleden een geliefde bestemming.
De Grosser Aletschgletscher wordt al korter sinds 1870. Sindsdien is de gletsjer al 3,5 kilometer gekrompen en de snelheid van ijsverlies is in de loop der tijd toegenomen. Verloor de gletsjer eerst 10 tot 20 m van z’n lengte per jaar, inmiddels is dat minstens 50 m.
De Märjelensee in 1908-1913 en 2024. Fotograaf 1908: Otto Lütschg, Bibliotheek ETH Zürich photo Hs_1458-GK-B005-1908-0067-F.
Terwijl lengteverlies alleen aan het einde van de gletsjer plaatsvindt, wordt hij overal dunner. Het hele oppervlak van de gletsjer zakt door ijssmelt. Satellieten registreerden tussen 2011 en 2019 een gemiddeld verlies van 8 m aan dikte bij de tong (op 1800 m hoogte). Hogerop gaat het natuurlijk minder snel, maar op 3000 m was het verlies alsnog 2 m per jaar (Leinss & Bernhard, 2011).
De Aletschgletscher in 1965 en 2024. Bron 1965: Bibliotkeek ETH Zürich foto Hs_1458-GK-B005-1965-0250.
Na de publicatie van bovenstaande studie is het alleen maar erger geworden. De jaren 2022 en 2023 braken alle records: in 2022 verloor de Grosser Aletschgletscher zelfs op 3500 m ijs en in 2023 werd de tong 14 m dunner (data: GLAMOS)! Beide waren hete zomers na een winter met weinig sneeuw – de perfecte storm.
Het volgende jaar, 2024, illustreert de hopeloosheid van de gletsjers in de Alpen eigenlijk nog beter. De voorafgaande winter bracht veel meer sneeuw dan normaal. Toch was bij lange na niet genoeg om de gletsjer voor grote verliezen te behoeden. Zo werd ook 2024 een slecht jaar, ondanks de sneeuwrijke winter (Huss, Bauder & Linsbauer, 2024). Dat geeft maar weer eens aan hoe ver de gletsjers uit evenwicht zijn met het huidige klimaat.
Wetenschappers kunnen de klimaatverandering amper bijbenen. Toen een groep prominente glaciologen de toekomst van de Aletschgletscher modelleerde was de zomer van 2003 hun meest extreme referentiepunt. Tegenwoordig zou dat een heel normaal (of zelfs relatief goed) jaar zijn qua ijsverlies. De slotsom van het onderzoek was dat de Aletschgletscher aan het einde van deze eeuw nog maar 10% van z’n ijs overheeft (Jouvet et al., 2011).
Door alle smelt is de Grosser Aletschgletcher al lang niet meer verbonden met de Oberaletschgletscher en Mittelaletschgletscher. Daarnaast worden wandeltochten over de gletsjer allengs moeilijker, omdat het lastiger is om het steeds lager liggende ijs op en af te komen. Dat is het beste te zien bij de Konkordiahütte, een berghut aan het Konkordiaplatz. Bij de bouw lag de hut bijna op hetzelfde niveau als het ijs, maar tegenwoordig ligt er tussen hut en gletsjer een lange serie ladders. Om de paar jaar komt er een ladder bij. In de loop van deze eeuw zal de dalbodem worden bereikt. Wil er iemand een 800 m hoge ladder beklimmen?
Uitzicht op het Konkordiaplatz vanaf de Konkordiahütte in 2015 (links) en 2023. Bron: fotowebcam.eu.
Zoek hier de mooiste gletsjers van Europa
