De Vatnajökull is de grootste ijskap van IJsland met rondom een grote verscheidenheid aan gletsjers. De eronder schuil gaande vulkanen maken het gebied des te spectaculairder.
Vatnajökull is verreweg de grootste ijskap van IJsland. Hij is 140 kilometer breed, beslaat 7500 vierkante kilometer en is tot een kilometer dik! De ijskap strekt zich uit van de Atlantische kust in het zuiden tot de IJslandse hooglanden in het noorden. Vanwege de nabijheid tot boerderijen langs de kust is het gedrag van de gletsjers nauw verweven met de bewoningsgeschiedenis. Duizend jaar menselijke geschiedenis zijn gevormd door de grillen van de gletsjers, vaak op een verwoestende manier.
De gletsjers die vanaf de Vatnajökull naar alle kanten stromen zijn heel verschillend. In het noorden en westen, waar ze op het hoge binnenland uitkomen, vormen de gletsjers brede lobben. Het ijs stagneert er in de tongen en komt alleen in beweging tijdens een zogenaamde surge. Dat is een gebeurtenis waarbij de gletsjer plotseling in beweging komt. Het ijs treedt dan honderden meters voorwaarts in slechts enkele maanden. In het zuiden liggen daarentegen dalgletsjers. Ze zijn smaller en bewegen altijd, waardoor ze de dalbodem diep hebben uitgesleten. Nu de gletsjers kleiner worden raken die depressies gevuld met water en vormen zo meren.
Meerdere van IJslands hoogste bergen liggen verstopt onder de Vatnajökull. De meeste daarvan zijn actieve vulkanen, met de Grímsvötn als gevaarlijkste. Als ze uitbarsten smelt de magma onder de gletsjer gigantische hoeveelheden ijs. Het smeltwater dendert richting het laagland en kan voor enorme overstromingen zorgen. Zulke jökulhlaups zijn kenmerkend voor de Vatnajökull. Een doorkruising van deze regio was daarom eeuwenlang een gevaarlijke onderneming. Bovendien voorkomen jökulhlaups dat er in hun pad vegetatie kan groeien, zodat grote delen van de kuststrook zandige, zwarte stroomvlaktes of sandurs zijn.
Onderzoeken wijzen uit dat de Vatnajökull voor een groot deel gaat verdwijnen door klimaatverandering. Het Nationale Park Vatnajökull, het grootste van Europa, houdt zich daarom actief bezig met informeren over klimaatverandering, zoals via hun website melting-glaciers.is en speciale wandelroutes. De grote landschappelijk veranderingen maken Vatnajökull tot een uitmuntende plek om de gevolgen van klimaatveranderingen op gletsjers en hun omgeving te bestuderen en te vertellen.
Zoek hier de mooiste gletsjers van Europa
