De Bøverbreen (Bøverbrean) is een 4 km lange gletsjer in het westen van Jotunheimen (Noorwegen) die ooit een dal afdamde. De gletsjer is niet te missen vanaf de Sognefjellsvegen.
De Bøverbreen begint als een groot en vlak ijsveld genaamd Smørstabben (naar de omringende bergen). Het ijsveld is 2 bij 2 km groot en ligt op bijna 1900 m hoogte. Vandaar stroomt de gletsjer naar het noordoosten. Alleen de laatste kilometer is steiler. De tong eindigt op 1450 m.
Vroeger reikte de gletsjertong veel verder. Een paar eeuwen geleden was de gletsjer groter dankzij een iets kouder klimaat. Dat was vooral zo in de 17e en 18e eeuw, toen de Bøverbreen 1,5 km langer was en bijna 200 m lager in het dal lag.
Toen de Bøverbreen zoveel groter was blokkeerde hij het dal en ontstond er een meer aan de rand van de gletsjer. Uit de zand- en kleilagen in het meer blijkt dat hij rond 1700 is ontstaan, dus de gletsjer moet toen de dalbodem hebben bereikt. Aan het einde van die eeuw werd hij weer kleiner, om rond 1826 het meer niet langer af te dammen (Matthews et al, 1986). Vóór die tijd heeft er nooit eerder een meer gelegen, wat bewijst dat de gletsjer sinds het einde van de laatste ijstijd 9000 jaar geleden nooit zo groot was als in de 18e eeuw (Matthews, 1991). Nadat de gletsjer is geweken verdween niet het hele meer (nu Bøvervatnet genaamd), omdat morenes als dijkjes werken en alsnog water tegenhouden.
Veel mensen moeten indertijd de Bøverbreen hebben zien groeien. Z’n tong lag namelijk slechts 600 m van een belangrijke route over de Sognefjellet. Mensen doorkruisten hier de bergen op hun tocht van de kust naar het binnenland en andersom. Honderden steenmannen wezen hun de we en doen dat nog steeds, al zijn ze overbodig sinds in 1938 een weg werd aangelegd. Deze Sognefjellsvegen (route F55) is de hoogste doorgaande weg van Scandinavië en mede populair vanwege het uitzicht op de Bøverbreen.
Dankzij de relatief drukke pas over de Sognefjell werden er al vroeg foto’s gemaakt van de Bøverbreen. De oudste, uit 1877, toont een indrukwekkende gletsjer, al was hij toen al aan het krimpen. Vanaf 1938 werden er nog meer foto’s gemaakt dankzij de verbeterde ontsluiting.
De Bøverbreen in 1877 en in 2024. Bron 1877: Knud Knudsen, Bibliotheek Universiteit van Bergen foto ubb-kk-1318-1905.
De lengteverandering van de Bøverbreen wordt al sinds 1903 bijgehouden. Destijds was hij al 400 m korter dan een kleine eeuw eerder. In de daaropvolgende ruime eeuw verloor de gletsjer nog eens 1100 m. Het jaarlijkse verlies schommelt tussen een paar en bijna honderd meter, afhankelijk van de zomertemperatuur (NVE).
Doordat de gletsjer steeds verder weg ligt, wordt het moeilijker om er gletsjerexcursies te houden. Groepen verzamelen bij de Sognefjellshytta of Krossbu om te ervaren hoe het is om over gletsjerijs te lopen, langs spleten en seracs. Maar door z’n (te) lage ligging dreigt de hele Bøverbreen (en Smørstabben) te verdwijnen. Een rit over de Sognefjellsvegen zal dan niet meer hetzelfde zijn.
Zoek hier de mooiste gletsjers van Europa
