De Leirungsbrean is een 2 km lange gletsjer in het zuidoosten van Jotunheimen, Noorwegen.
Geen berg in Noorwegen is zowel hoger als zuidelijker dan de Kalvehøgde, een bergrug met drie vlakke toppen die boven de Leirungsbrean uitrijzen. De ronde bergtoppen zijn meer dan 2100 m hoog en delen een verticale noordwand. Tweehonderd meter lager begint de Leirungsbrean.
Van de voet van Kalvehøgde stroomt de Leirungsbrean over 2 km 400 m omlaag en eindigt in redelijk vlak terrein op 1500 m hoogte. Het is de meest prominente gletsjer in het Leirungsdalen, waar de rivier de Leirungsåe doorheen stroomt. Die mondt 16 km stroomafwaarts uit in Gjende, met een schitterende delta onder de even prachtige bergkam Knutshøe.
Ondanks het geweldige décor is er geen documentatie over de Leirungsbrean. Geen oude foto’s, geen lengtemetingen, geen wetenschappelijke studies, niks (maar corrigeer me vooral). Op basis van naburige gletsjers is het waarschijnlijk dat de Leirungsbrean eind 18e eeuw op z’n grootst was (Baumann, Winkler & Andreassen, 2009). Destijds was hij een kilometer langer, waarna de gletsjer vermoedelijk gestaag kromt gedurende de 20e eeuw.
Tegen 2015 had de Leirungsbrean zich tot in een laagte teruggetrokken. Zo’n ‘overdeepening’ is gedurende duizenden jaren uitgesleten door de gletsjer zelf en verandert in een meer als de gletsjer hem niet langer opvult. Vóór de gletsjer ligt daardoor tegenwoordig een meer, dat in 2024 al was gegroeid naar 200 m.
Waar de gletsjer het water ontmoet ontstaat een kalvende rand. Stukken van de gletsjer breken hier af en plonzen in het water. Dit afkalven versnelt het ijsverlies, maar tenminste wel op een spectaculaire manier. Ondertussen wordt de Leirungsbrean ook dunner en verlaat hij het vlakke dal in de komende decennia. Om waarschijnlijk uiteindelijk helemaal te verdwijnen.
Het zou niet de eerste keer zijn dan de Leirungsbrean verdwijnt. Een nabije gletsjer (Bukkehåmmårbreen) met vergelijkbare hoogte en oriëntatie was geheel afwezig tussen tien- en zesduizend jaar geleden (Lie et al., 2004). Dus al is het niet uniek, het is wel heel lang geleden dat dit deel van Noorwegen ijsvrij was.
Zoek binnen glacierchange
