De Silvrettagletscher is een gletsjer op de grens van Oostenrijk en Zwitserland.
De Silvrettagletscher is iets meer dan 2 km lang en gemiddeld 40-50 m dik. Hij stroomt van 3100 m naar 2600 m, waar de tong een smeltwatergrot heeft. Halverwege de 19e eeuw kwam de tong nog tot 2100 m. Om de veranderingen van de gletsjer beter te begrijpen staan er al sinds 1915 meetpalen op de gletsjer. Daarmee wordt gemeten hoeveel sneeuw er in de winter valt en hoeveel er in de zomer smelt. Dankzij die lange meetreeks kunnen wetenschappers nóg verder terug in de tijd kijken.
30 km ten zuiden van de Silvrettagletscher ligt het God da Tamangur, Europa’s hoogste en meest ongerepte bos van Alpendennen. Omdat hun groei in sterke mate wordt bepaald door de zomertemperaturen, kan het bos helpen om de geschiedenis van de gletsjer te ontrafelen. Aan de hand van de groeiringen zijn de zomers van de afgelopen 200 jaar te reconstrueren, want zo oud zijn de bomen.
Voor het onderzoek namen de onderzoekers met een lange boor stukjes uit de bomen. Ze bepaalden de breedte van de groeiringen, de diameter van vaatholtes, de dikte van de celwanden en de verhouding tussen verschillende zuurstofisotopen. Al die eigenschappen worden beïnvloed door het klimaat: sommigen juist door zomerweer, anderen door vocht en daarmee sneeuwdikte (Lopez-Saez et al., 2024).
De variatie in groei-eigenschappen komt goed overeen met de variatie in massabans, zoals dikkere groeiringen in jaren met veel smelt (warme zomers). Daarom kunnen de bomen ook het klimaat verklappen toen er nog geen metingen waren. Ze laten zien dat de omstandigheden voor de Silvrettagletscher het beste waren in de jaren 1810-1820. Waarschijnlijk was het toen extra koud dankzij grote vulkaanuitbarstingen en een zwakkere zon. Verder laten de jaarringen ook zien dat de gletsjer al in de jaren 1860 dunner werd, wat eerder is dan je op basis van temperatuurmetingen zou mogen verwachten (Lopez-Saez et al., 2024).
Luchtfoto’s van de tong van de Silvrettagletscher in 1946, 1973, 1997 en 2022. Bron: swisstopo.
Gedurende de 20e eeuw verloor de Silvrettagletscher continue ijs, slechts onderbroken door korte periodes van massawinst. Dat gebeurde voor het laatst rond 1980, waarna een tijdperk van meer smelt en minder sneeuw aanbrak (Huss & Bauder, 2009). Net als in de hele Alpen verloor de Silvrettagletscher in 2022 en 2023 recordhoeveelheden ijs.
Vanwege het onophoudelijke ijsverlies krimpt de gletsjer en steken er steeds meer rotsen door het ijs. Met een gemiddelde ijsdikte van 40-50 m en een jaarlijks ijsverlies van 1,5 m kan de gletsjer binnen enkele decennia verdwenen zijn. En omdat de gletsjer decennia aan chemisch vervuilde sneeuw heeft opgeslagen, kan het smeltwater schadelijk zijn (Miner et al., 2018).
Het zal niet de eerste keer zijn dat de Silvrettagletscher kleiner wordt dan nu het geval is. Dat gebeurde namelijk ook al tussen de 10.000 en 5000 jaar geleden. Destijds groeiden er bomen op grotere hoogte in het Silvrettamassief en staken mensen de bergen over op plekken die tot dan toe vergletsjerd waren (Braumann et al., 2020). Maar zo snel als het nu gaat is ongekend.
Zoek hier de mooiste gletsjers van Europa
